- شناسه خبر : 17137
رقص شمشیر با هم‌وطنان بازگشته
حضور در جمع عزاداران ایرانی معاود (بازگشته از عراق) که گاهی به زبان شیرین عربی و گاهی به فارسی و لهجه کاشانی با هم صحبت می‌کنند برای ما کاشانی‌ها حس خوبی دارد، این حس خوب را پارسال از دیدن برنامه منظم و پرشور کربلایی‌ها در مسجد جامع سلجوقی کاشان گرفتم.
کلمه معاودین (بازگشتگان) ویژه چندصد هزار ایرانی مقیم عراق است که در سال ۱۳۵۰ خورشیدی زیر فشار دولت عراق خورشیدی به میهن خودشان ایران از جمله کاشان بازگشتند، اما برخی به اشتباه آن را به عراقیان مهاجر به ایران اطلاق می‌کنند.
سه هیات عزادار معاود عبارتنداز نجفی‌ها، کربلایی‌ها و کاظمینی‌ها. این سه گروه ابتدا منحصر به هیات کربلائی‌ها بودند که توسط جمعی از جمله مرحوم حاج مهدی خوش‌حالت در سال ۱۳۵۱ شمسی در خیابان فاضل نراقی تاسیس شد، سپس نزدیک زیارتگاه پنجه‌شاه زمینی خریده و حسینیه‌ای ساختند.
هیات کاظمینی‌ها هم پس از انشعاب از آنان اکنون روبروی مسجد کرسی در خیابان فاضل نراقی حسینیه دارند و سخنران و نوحه‌خوان عرب زبان و فارس زبان دعوت می‌کنند.
بنا بر کتاب تاریخ سنتی شیعیان تالیف حه الاسلام سیدحسین معتمدی، هیات نجفی‌های مقیم کاشان در سال 1353 شمسی از کربلایی‌ها منشعب و حسینیه آنها در خیابان بابا افضل نزدیک ورودی بازار قرار به سال ۱۳۶۸ تاسیس شد. ولی در تابلو ورودی هیئت نجفی ها سال تاسیس 1350 درج شده است.
هیات‌های بازگشته کاشان تا ۳۰ سال قبل آشکار قمه‌زنی نیز داشتند اما امروزه این کار قدغن شده است.
دسته‌روی، نواختن طبل به شیوه عربی و حجله قاسم یا “زفه القاسم” (عروسی قاسم) از جمله آیین‌هایی است که هم کربلایی‌ها و هم نجفی‌ها انجام می‌دهند و کربلایی‌ها در روز دوازدهم آیین شیر فضه هم دارند.
اما یکی از آیین‌های جالب نجفی‌ها “مشق_شمشیر” است؛ آیینی شورانگیزی که با هماهنگی کامل انجام می‌شود.
شباهتی بین مشق شمشیر با آیین‌های ریتم‌دار محرم مانند آیین‌های سنگ‌زنی و انواع دیگر آیین‌های مشابه آن که در آیین‌های ایرانی کم سراغ نداریم، وجود دارد.
این آیین در ارتباط با حرکت آیینی رقص با شمشیر و آیین‌های رزم نیز می‌تواند باشد، اما به احتمال بیشتر بازمانده‌ای از رسم قلندران حیدری و در اصل آیینی ایرانی است که در عراق به عنوان بخشی از منطقه فرهنگی ایران بزرگ حفظ شده است.
گروه در دست راست شمشیر نگه‌داشته و دست چپ را در کمربند نفر بغل حلقه می‌کنند و بر گرد مجلس حلقه‌ای بزرگ تشکیل می‌دهند که با نوای منظم طبالان در وسط مجلس نظم می‌گیرد.
آنگاه با حرکت موزون پا، شمشیر را پایین برده و حیدرگویان آن را مقابل خود بالا می‌گیرند و این ریتم تکرار می‌شود.
نجفی‌ها حسینیه متفاوت و خوبی دارند که جمع و جور است و به زیبایی سقف و دیواره‌ها و اجزای آن را طراحی و تزئین کرده‌اند.
در بدو ورود با ساندویچ نان و پنیر و خیار از ما پذیرایی شد، وارد حسینیه شدیم که دسته برای آیین آماده می‌شدند.
شمشیری چوبی به دست ما دادند اما کار را خوب بلد نبودیم و دیدن و عکس گرفتن را غنیمت شمردیم. در واقع شمشیرهای چوبی را با رنگ اکلیلی به شکل فلزی درآورده بودند.
شمشیربدستان از حسینیه بیرون آمدند و با نوای حیدر و هیاهوی طبالان و دود اسفند، تا نزدیک میدان کمال‌الملک حرکت کردند و پس از مقداری آیین‌گزاری با هدایت نیروی انتظامی به مرکز آیینی خود بازگشتند.
مردم سواره و پیاده این حرکت شمشیر بدستان را با اعجاب نظاره‌گر بودند و غرق حرکت‌های منظم و ریتم‌دار و نوای طبالان گروه.
بسیاری از آنها برای اولین بار خیابان را این‌گونه سرشار از هیجان می‌دیدند، از هم‌وطنان بازگشته از عراق که آیین قدیم نیاکان را برايشان به ارمغان آورده بودند.
