- شناسه خبر : 20373
آیین سنتی پخت حلیم برزک کاشان برای طلب باران (ویدیو)
بارانْخواهی، آیین که در دورههای خشکسالی اجرا میشود و به آن تمنای باران، طلب باران، و یا استسقا نیز میگویند.
باران در همۀ فرهنگها کموبیش، اهمیت فراوانی دارد. اقوام و ملتهای مختلف در اساطیر خود معمولاً ایزدانی ویژۀ باران دارند یا اینکه برخی از ایزدان اساطیری آنها در کنار کارکردهای متفاوت، خویشکاری بارانکرداری نیز دارند. بر همین اساس وقتی باران دیر ببارد و خشکسالی زندگی و هستی مردم را تهدید کند، آیینهای ویژهای برای طلب باران اجرا میشود که نمونههای فراوانی از آنها را پژوهشگران ثبت کردهاند.
براساس نمونههای محدودی که از برگزاری مراسم بارانخواهی در آثار تاریخی و ادبی ثبت شده است، کهنترین آنها به دورۀ پادشاهی پیروز ساسانی، نیای انوشیروان، مربوط میشود. در این دوره، به مدت ۷ سال باران نمیبارد و خشکسالی سختی پیش میآید، چشمهها، قناتها و رودخانهها خشک میشوند، کشتزارها و درختان بیحاصل میمانند، و دامها و پرندگان نیز از بین میروند (بیرونی، الآثار … ، ۲۲۸؛ طبری، ۲/۸۲؛ دینوری، ۶۱). مردم به فرمان پیروز به بیرون شهر رفته و بهصورت دستهجمعی به نیایش پرداخته و از خداوند باران تمنا میکنند
در اساطیر ایران نیز بارها به ضرورت نیایش، دعا و قربانی به درگاه ایزدان، برای بارش نزولات آسمانی تأکید شده است. هدف از انجام چنین کارهایی تقویت نیروهای بارانساز و خیر درمقابل سپاه شر یا پتیارگان، دیوان و دشمنان باران بوده است.
در برخی از آموزههای دینی اسلام نیز بر بارانخواهی تأکید شده است، یکی دیگر از آیینهای بارانخواهی، پختن آش یا حلیم و تقسیم آن میان اهالی یا مستمندان است که بهصورت گروهی و با مقدمات و تشریفات خاصی انجام میگیرد
پختن آش یا حلیم باران در برزُکِ کاشان اهمیت فراوانی دارد. از چند روز قبل، افرادی کمکهای مالی یا جنسی مردم را جمعآوری میکنند؛ برخی هم نذر میکنند که گوسفندی برای تهیۀ این حلیم اهدا کنند. آش باران در گذشته فقط در مواقع خشکسالی تهیه میشد، اما اکنون آن را هرساله میپزند و زمان و مکان تهیۀ آن آخر پاییز یا اول زمستان در شب جمعه، در سر چشمه های برزک یا در محل نزدیکترین قنات است.
پخت حلیمدرسرچشمه سعد اباد برزکدر دومین هفته مهر وهمزمان با جشنمهرگان و با پایان یافتن فصل برداشت محصولات کشاورزی انجام می شود، همۀ مردم تلاش میکنند که در تهیۀ آن مشارکت داشته باشند. آنها معتقدند که این آش را باید با پاکی نیت پخت، چه، در غیر این صورت کارساز نخواهد بود. مردم برزک همچنین به شفابخشبودن این آش اعتقاد دارند. پختن آن از شب جمعه تا صبح جمعه ادامه مییابد. بعد از سپیدهدم، درِ دیگهای آش را با سلام و صلوات و دعا باز میکنند و آن را میان مردم تقسیم میکنند.