سال گذشته خانه تاریخی ارزشمندی را در مجاورت خیابان محتشم که به «خانه بزرگ» موسوم بود، به بهانه ایجاد مسیر دسترسی از این خیابان به زیارت درب‌زنجیر تخریب کردند.

طرحی که سال‌ها دهان به دهان می‌چرخید، علی‌رغم هشدارهایی که از قبل داده شده بود، عملیاتی شد؛ و محله درب زنجیر یکی دیگر از آثار تاریخی ارزشمند خود را از دست داد تا ناباورانه شاهد احداث یک مجموعه تجاری، اداری و پارکینگ باشیم.

آن هم در محله‌ای که طی سال‌های گذشته آثار تاریخی بسیاری را به بهانه‌های مختلف از دست داده است، به طوری که هم‌اکنون مساحت عرصه‌ای که برای عبور و پارک خودرو در این محله ایجاد شده، از مساحت عرصه تاریخی پیش افتاده است.

از این محله قدیمی و محلات مجاور آن که بخاطر پیوند ارگانیک با بازار، یکی از قدیمی‌ترین محلات کاشان محسوب شده، و میزبان خانه‌های تاریخی فاخر و ارزشمندی بوده عملا چیزی باقی نمانده است.

انگار عطش خیابان سازی در بافت تاریخی تمامی ندارد. اشتهای سیری ناپذیر سوداگران، بازار کاشان را عملا از بافت تاریخی پیرامون خود جدا کرده و بیش از پیش نفس‌های این شاهرگ حیاتی شهر را به شماره انداخته است.

حدوده دو دهه پیش با احداث خیابان باب‌الحوائج، ارتباط بازار با بافت شهری شمال آن قطع شد. این خیابان از محله‌ای گذشت که بسیاری از آثار صفوی و حتا تیموری کاشان را درون خود جا داده بود. در این خیابان عرصه وسیعی به عنوان پارکینگ طبقاتی، با تخلف و تخریب بخش‌هایی از یک خانه ثبتی ساخته شد. اما گویا کافی نبود!

اکنون با احداث خیابانی که نام آن را امام رضا (ع) با برگرفته از اعتقادات مذهبی مردم گذاشته‌اند، ارتباط بازار با بافت شهری جنوب آن نیز برای همیشه قطع می‌شود و تیر خلاصی است به پیوستگی بازار با بافت تاریخی و زمینه‌ساز جدایی بیشتر این بافت از بازار خواهد شد.

مجوز ساخت این خیابان که سر و ته آن به ۲۰۰ متر هم نمی‌رسد و معلوم نیست چه توجیه و ضرورتی برای آن وجود داشته، در حالی صادر شده که خیابان محتشم به دلیل ماهیت تجاری آن، از دیرباز با معضل ترافیک شدید روبه‌روست.

حال چگونه قرار است خیابانی به این خیابان ضمیمه شود که دو طرفش با واحد‌های تجاری و اداری احاطه شده است؟

حدود ۱۰ سال پیش بافت تاریخی میدانگاه آقا برای ساخت هایپرمارکت تخریب شد و توجیه آن در افکار عمومی این بود که خیابان محتشم ظرفیت واحد‌های تجاری موجود را ندارد و قرار است با ساخت هایپر، واحد‌های تجاری خیابان محتشم به آنجا منتقل شود.

بگذریم که هایپر ساخته شد و هیچ مغازه‌ای از خیابان محتشم به آنجا منتقل نشد و در حال حاضر این واحد عظیم تجاری به سرای ایرانی اختصاص یافته است.

حال سوال این است، چطور خیابان محتشم که به لحاظ ترافیکی وضعیت اسفناکی دارد و ظرفیت واحد‌های تجاری موجود را ندارد، قرار است با یک خیابان جدید که دو طرف آن واحد تجاری و اداری است توسعه یابد؟ پروژه‌ای که بدون شک بار ترافیکی این خیابان را افزایش خواهد داد.

از این گذشته هم‌اکنون در مجاورت همین مجموعه تجاری که در حال ساخت است، پاساژ بزرگی وجود دارد که سالهاست متروک و بلااستفاده رها شده. بعلاوه واحد‌های تجاری و اداری متعددی در حاشیه خیابان محتشم وجود دارد که هم‌اینک بلااستفاده و متروک هستند.

مسئولینی که چنین مجوزی را صادر کردند باید پاسخ دهند که با چه توجیهی رای به تخریب یک اثر تاریخی داده‌اند؟ چگونه مجوز ساخت و ساز در محدوده‌ای از بافت تاریخی که به اذعان پژوهشگران یک محوطه مربوط به سده های نخست هجری کاشان است صادر کردید؟

میراث فرهنگی که متولی این امر است چه اقدامی برای بررسی این محوطه انجام داده که ساخت و ساز در آن را بلامانع تشخیص داده است؟ آیا ضوابط بافت تاریخی در هنگام صدور مجوزها و ساخت وسازها رعایت شده است؟

هماهنگی و اتفاق نظر شهرداری، میراث فرهنگی و سازمان راه و شهرسازی در این پروژه مخرب، لکه ننگی است که هیچگاه از حافظه تاریخی این شهر پاک نخواهد شد.

مسئولین باید پاسخ دهند که چرا به جای حل معضلات شهری، بر مشکلات می‌افزایند و مجوزهایی را بی‌توجه به تاریخ و میراث فرهنگی این شهر صادر می‌کنند که عواقب آن دامن‌گیر عموم شهروندان است و دست آیندگان را از میراث تاریخی خود کوتاه می‌کند، آن هم به خاطر منافع عده‌ای قلیل که آشکارا از دهن‌کجی به میراث فرهنگی ابایی ندارند.

منتظر پاسخ مسئولین و معرفی کسانی که پای این مجوز را امضا کرده‌اند هستیم.

**کارشناس مرمت و پژوهشگر تاریخ کاشان