این دومین یادداشتی‌ست که در اصرار بر «ایجاد زیستگاهی غنی برای حیات‌وحش و پرندگان برزک» می‌نگارم، و شایدم آخرینش باشد. زیستگاهی که می‌تواند در کوریدور مهاجرت پرندگان از شمال به جنوب و از جنوب به شمال، نقش آفرینی ویژه‌ای داشته‌باشد.

اینجا «بَردَریُو»ست، اما می‌تواند «بهشت برزک» باشد.

اینجا «بَردَریُو»ست، بامی در حاشیه بام «کوه گرگش»، مرکز «رصدخانه ملی ایران».

اینجا «بَردَریُو»ست، به آدرس عرض ٣٣ درجه و ۴۲ دقیقه و ۱۵ ثانیه شمالی و طول ۵۱ درجه و ۱۶ دقیقه و ۳۱ ثانیه غربی.

اینجا سالیان قبل، «سِلْخْی» نسبتأ کوچک با حجم آبگیری شاید کمتر از ده‌ هزار لیتر توسط کشاورزان تهیه شده است.
کارایی این «سلخ» یا همان «آبگیر خاکی»، البته که برای ذخیره، تجمیع و هموار نمودن آب در بخش کشاورزی‌ست.

با کاهش شدید نزولات جوی، دست‌اندازی‌های به منابع آب افزایش می‌یابد، متأسفانه اکثر آب‌های چشمه‌ساران ملی و غیر ملی «تجمیع» می‌شود و به کمک مسیرهای لوله‌گذاری شده، به اراضی کشاورزی و باغات «شهر برزک»، منتقل می‌شود.

این‌که، آیا کشاورزان برزک مجازند «آب‌های چشمه‌ساران ملی» را این‌گونه تجمیع نموده و به مصارف کشاورزی برسانند، بماند؟

این‌که، آیا کشاورزان برزک مجازند «حقابه‌های محیط زیست» را رعایت ننموده و تمامی آب‌های موجود را به کمک لوله‌های انتقال، به بخش باغات، برسانند نیز بماند؟
این‌که، آیا کشاورزان برزک مجازند، آب چشمه‌ساران را به جهت عدم نفوذ گل‌آلود کننده و شرب حیات وحش را به چالش بکشند نیز بماند!

روی‌سخن و پیشنهادم اینجاست، ای کاش اتفاق نظری تجمیع می‌شد «فعالان حوزه گردشگری و زیست محیطی» با همراهی ذی‌نفعان، صاحبِ تفاهمی بشوند تا در انتهای «بَردَریُو»، در محل کنونی سلخ خاکی،(که متأسفانه اخیرأ، سازه‌ی آبشخور مانند که با سنگ و آجر و سیمان در حاشیه‌اش سربرآورده، و زیبایی طبیعت را با چنگال خود خراش داده است.) برکه‌ای بزرگتر به عنوان«تالاب طبیعی» ایجاد می‌نمودند.

«تالاب طبیعی» که حداکثر با عمق چند ده سانتی‌متر می‌توانست «زیستگاه انواع پرندگان مهاجر» و «مخزن کود طبیعی» برای تقویت آب‌ کشاورزی حاصل از مدفوع پرندگان و آبزیان باشد.

کاری مشابه، اما متفاوتی که اصفهانیان قدیم انجام می‌دادند. با ساخت کبوترخان‌ها، بخش قابل توجهی از کودهای کشاورزی خود را تأمین می‌کردند. کبوترخان‌های که هنوز سراپا هستند و کارایی خود را علاوه بر سازه‌های تاریخی به بهترین شکل ممکن انجام می‌دهند. «تأمین کود دامیِ طبیعی در بخش کشاورزی»

ايجاد «تالاب طبیعی»، می‌تواند در کسب درآمد مرتعداران و کشاورزان نقش قابل توجهی ایفاء کنند.

ايجاد «تالاب طبیعی»، می‌تواند باعث غنی‌تر شدن گیاهان و پوشش گیاهی مراتع ییلاق برزک بشود.

ايجاد «تالاب طبیعی»، می‌تواند باعث تغییر معیشت مرتعداران و کاهش فشار چرای دام بر مراتع برزک و قمصر و بهبود اوضاع اقتصادی ایشان شود.

ايجاد «تالاب طبیعی»، می‌تواند باعث غنی‌ترشدن آب از مواد معدنی و کود پرندگانی شود که بعنوان زیستگاه، این‌گونه تالاب‌ها را انتخاب می‌کنند.

ايجاد «تالاب طبیعی»، می‌تواند، اِسم و رَسْم برزک را در کنار شاه‌توت‌ش، گلابش، عرقیجاتش، جوزقندش، بعنوان صاحب  «اولین تالاب طبیعی شهرستان کاشان» بدرخشند، و میزبان و مقصد «پرنده‌نگرهای حرفه‌ای» باشد.

می‌توانست بازار جدیدی برای تورهای گردشگری در بخش عرقیجات گیاهی باشد.

بِهَرْ رُوْی، برزک نیازمند یک «تالاب طبیعی» زیباست، زیبائی‌ها برزک را می‌توانیم با ایجاد یک تالاب صد چندان کنیم.

راه‌های اجرای و عملی آن نیز غیرقابل باور و ناشدنی نیست، کافی‌ست در منطقه «بَردَریُو»، عرصه‌ای به ابعاد حداکثر سی سانتی‌متر عمق در حداکثر دویست در دویست متر طول و عرض فراهم شود، سپس آب مازاد زمستانه را تجميع و آبگیری نمود، این می‌شود تمام کار، در نهایت کاشت برخی گونه‌های تالابی و زیباسازی طبیعی.

مضافاً این‌که، این تالاب قطعاً خواهد توانست، تابستان‌ها بخشی از فشار کم‌آبی را در بخش کشاورزی جبران کند.

ناگفته نماندکه، همانگونه که پیش‌تر نیز اشاره شد، آب حاصل از این تالاب طبیعی، به لحاظ وجود آبزیان و پرندگان مهاجر و بومی، آبی خواهد بود مملو از مدفوع پرندگان و آبزیان، آبی غنی که به تولید میوه‌های اُرگانیک، عالی و با کیفیت برزک خواهد توانست کمک کند، کمکی شایان.

ابعاد و عمق این تالاب طبیعیِ پیشنهادی همان‌گونه که در سطور قبل اشاره شد، بسیار کوچک‌تر از آن چیزی‌ست که از تالاب‌های مرسوم تصور می‌رود.

عمقی حداکثر سی سانتی‌متر، ابعادی حداکثر دویست تا دویست و پنجاه متر.

اخیرأ راه‌اندازی این‌چنین «سایت‌های پناهگاهی حیات وحش» در جای جای جهان حتی ایران عزیزمان، مورد توجه  «جوامع محلی» قرار گرفته به گونه‌ای که مثلأ برای راه‌اندازی، ادامه فعالیت و تأمین هزینه‌های مالی«سایت مردمی ۹۹-۱، دُرنای امید» ، در جنوب کشور، اقدام به تهیه، بافت و فروش «گَبِه» توسط زنان بومی-محلی می‌کنند، با این حرکت هم از «سایت مردمی پرندگان ۹۹ – ۱، دُرنای امید»، حمایت می‌کنند، هم تولید اشتغال و کسب درآمد برای مردمان جوامع محلی و در آخر هم، صنایع دستی و سنتی را رونق می‌بخشند.

لطفا با ترسیم و ایجاد طبیعتی غنی از حیات وحش، «به زندگی خودمان در شهرها و روستاهای پايين دست رودخانه‌ها غنا» ببخشیم.

باید مردمانمان را غنی از ثروت کنیم،
باید صنایع دستی‌مان را معرفی کنیم،
باید آینده را برای فرزندان‌مان ایمن کنیم. این یعنی، «پایداری توسعه»

شهر برزک را باید، «شهری طبیعی و عالی برای تولیدات بخش کشاورزی و زندگی» رقم بزنیم، و ترسیم کنیم. من و شما؛

درغیر این‌صورت، در آینده‌ی نچندان دور، چشم طمع صنعت، معدن و صنایع آلاینده نظر به تصاحب آن‌ خواهند داشت.
آن‌روز اگر نزدیک نباشد،
مطمئن باشید زیاد دور نیست.

✍علی خالوئی کنشگر محیط زیست و لیدر طبیعت‌گردی کاشان