کمرکولی‌ها خانواده کوچکی هستند از «راسته‌ی گنجشک‌سانان» 

از این خانواده، در ایران سه گونه‌ی : «کمرکولی کوچک»، «کمرکولی بزرگ» و «کمرکولی جنگلی» ثبت شده است. 

به لطف صدای رسا، بلند و زیبای آن‌ها، به نام‌هایی محلی «بلبل کوهی» و «مرغ قاصد» نیز نامیده می‌شود. 

اینجانب در بازدیدهای میدانی و شناسایی،  دو عضو اولی و دومی این خانواده را در مناطق کوهستانی کاشان رؤیت نموده‌ام. 

رفتارشناسی: اعضای این خانواده عموماً در حال پائین و بالارفتن از سنگ‌ها، صخره‌ها و درختان هستند. 

علاوه بر تغذیه از حشرات، با گیردادن دانه‌های سخت گیاهان در شیارهای سنگ‌ها و ضربه‌های نوک ضخیم‌شان، از مغز دانه‌ها نیز تناول می‌کنند. 

ریختارشناسی: دمی کوتاه، منقاری نسبتاً بلند و سَری بزرگ دارند. البته پاها در این خانواده قوی‌ست و اندام اصلی تحرک و بازیگوشی. 

به لطف این اندام (پاهای قوی)، پائین آمدن از شاخه‌ها و تنه‌های درختان برای کمرکولی آسان شده ست.

اهمیت رفتارشناسی کمرکولی‌ها بیشتر، زمانی‌ست که به آن‌ها نزدیک می‌شویم،  صداهای بلندی که حامل ترس و اخطاریه‌ست و شما را از وجود خود، آگاه می‌سازد. 

دو جنس نر و ماده با منبع خطر، مثلثی را تشکیل می‌دهند و مدام سروصدا راه می‌اندازند. 

«لانه‌سازی» این خانواده عمومأ در صخره‌های کوهستانی‌ست و برای فرار از باران، مورچه‌ها و حشرات موذی، با استفاده از گل‌و‌لای، پشم و موی پستانداران ساخته می‌شود. 

کلیدشناسایی: «کمرکولی کوچک و بزرگ» در خط چشمی آنهاست.

«کمرکولی‌های‌کوچک» خط چشمی باریک و نازک دارند، ولی در «کمرکولی‌های‌بزرگ»، خط‌های چشمی، پهن و بارزتر. 

دومین کلیدشناسایی در این دو عضو خانواده، کم رنگ بودن پرهای پشت «کمرکولی بزرگ» نسبت به «کمرکولی کوچک»ست. 

«کمرکولی جنگلی» اما، دارای سینه و شکمی به رنگ اخرایی‌ست که وجهه‌ی شناسائی این عضو محسوب می‌شود. 

شما طبیعت‌گرد، کوه‌نورد و پرنده‌نگر محترم؛ براحتی می‌توانید در طول تابستان مواقعی که میوه‌ی درختان توت، می‌رسند در ارتفاعات کوهستانی کاشان خاصه منطقه‌ی حفاظت شده قمصر – برزک کاشان، این دو گونه را  رکورد نموده و از شیطنت‌ها و آوازهای‌شان، لذت کافی را ببرید.