بدنبال انتشار خبر قطع درخت ۲۲۰ ساله باغ فین در پایگاه خبری اهل کاشانم، روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی در تاریخ ۲۱ خرداد ۱۳۹۹ به نقل از مدیر باغ فین به این گزارش عکس‌العمل نشان داده و علت قطع آن را آلودگی به قارچ ناتراسیا اعلام کرده است.

لذا در پاسخ به این گزارش که با عنوان “ضعف فیزیولوژیک، آلودگی قارچی و جلوگیری از سرایت بیماری، دلیل قطع یک درخت در باغ جهانی فین” در خبرگزاری میراث آریا منتشر شده، چند نکته را جهت شفافیت موضوع به اطلاع می‌رساند؛

۱. در گزارش ما نیز صادقانه به کلیت استدلال مدیر باغ اشاره شده بود و لذا پاسخ مدیر باغ فین نکته تازه‌ای نداشت.

۲. از گفته مدیر باغ فین معلوم می‌شود که این اقدام نه تنها بدون تشکیل جلسه شورای راهبردی بوده، بلکه حتی بدون اطلاع اعضای شورا صورت گرفته، زیرا مدیر باغ به هیچ جلسه، نامه‌ و یا سندی که متضمن اطلاع شورای راهبردی باشد استناد نکرده است و در نتیجه این تصمیم مبنای قانونی و علمی نداشته است.

۳. بنابر نظر کارشناسان و متخصصانی که سال‌ها روی درختان باغ فین مطالعه داشته‌اند، سرایت قارچ ناتراسیا در هوای مرطوب امکان دارد و نگرانی از شیوع آن در هوای گرم و خشک کاشان نمی تواند دلیل منطقی برای قطع عجولانه آن باشد، لذا گزینه‌های زیادی در این باره وجود داشته است.

۴. بنا بر نظر متخصصانی که طرف مشورت ما در تهیه این گزارش بوده اند، ضروری است منابع علمی، نحوه آنالیز و جمع‌بندی که منجر به قطع درخت شده در اختیار شورای راهبردی قرار گرفته و تصمیم نهایی مستند به آن شود، این در حالی است که چنین اقداماتی صورت نگرفته و مدیر باغ فین راسا و بدون اطلاع شورای راهبردی، تصمیم به قطع چنار ۲۲۰ ساله شده است.

۵. نکته دیگر اینکه باید روند نگهداری درختان باغ سیر علمی، قانونی و منطقی داشته باشد و شفاف‌سازی حداقل در حد اطلاع مدیران میراث و گروه راهبردی صورت گیرد، روند قطع درخت در باغ فین کاملا غیر قانونی و خودسرانه است، برای نمونه دو سرو نزدیک به صد ساله در ضلع شمال غربی باغ فین قطع شده اند که یکی از آنها تازه بُر است و معلوم است که اخیرا قطع شده است، این موارد نشان می‌دهد که قطع خودسرانه درخت در این باغ روندی معمول است و باید به این مساله رسیدگی عاجل شود.

۶. در واقع انگیزه و دغدغه اصلی ما از نشر این خبر، توجه مدیران میراث به باغ فین و رسیدگی بیشتر به روند نابودی درختان در این باغ جهانی است. اگر از سال‌ها قبل به این مهم توجه شده بود، بیش از صد درخت تاریخی با قدمت صفویه و قاجار از بین نمی‌رفت، اما هر وقت جلو ضرر را بگیریم منفعت است.

۷. متاسفانه یکی از مشکلات اساسی در این باره، رودربایستی و محافظه‌کاری کارشناسان مسئول در حوزه میراث است و کسی حاضر نیست به صورت علنی اعلام موضع کند و اگر حرفی در اعتراض به قطع این درخت گفته می‌شود خصوصی و در خفاست که پیامدش عدم پاسخگویی مدیر یا مدیران مربوط و ادامه روند نابودی درختان است.

۸. در پایان به برخی از دوستان عضو شورای راهبردی باغ فین که از خبر قطع چنار قاجاری عمیقا حیرت زده و ناراحت شدند، اما به جای مسئولیت شناسی و تذکر جدی به مسبب حادثه، از در استمالت وی برآمده و از جاده صداقت دور افتادند، این بیت حافظ را تقدیم وجود مبارکشان می‌کنم؛

“زیرکی را گفتم این احوال بین، خندید و گفت:

صعب روزی! بوالعجب کاری! پریشان عالمی!”

*استاد و پژوهشگر دانشگاه کاشان