علی خالویی کارشناس ارشد منابع طبیعی، بیش از دو دهه است در حوزه منابع طبیعی و آب فعالیت می‌کند.

۳۱ اردیبهشت روز جهانی گونه‌های در معرض خطر است و یکم خرداد روز جهانی تنوع زیستی. به این بهانه گفتگوی جلال جلیلی با علی خالویی را بخوانید :

دشت کاشان متشکل از دو شهرستان آران و بیدگل و کاشان از گونه‌های گیاهی قوی و متنوعی برخوردار است، ارتفاعات یخ آب در شهرستان آران و بیدگل و ارتفاعات رشته‌کوه‌های زاگرس در شهرستان کاشان باعث بوجود آمدن گونه‌های گیاهی و جانوری قابل توجهی در این دشت شده است، گونه‌های گیاهی همچون باریجه، آویشن کرمانی، زرین گیاه، چای کوهی انواع گون‌ها، اجتماعات عالی بادام کوهی، پسته وحشی، انجير کوهی، و گونه‌های جانوری همچون گربه پالاس، پستانداران بزرگ جثه، گربه شنی، روباه شنی، کاراکرال، بزمجه انواع پرندگان شکاری خانواده عقاب‌ها و شاهین‌ها، هر طبیعت دوست و طبیعت‌گردی را مجذوب خود می‌کند.

تغييرات نامیمون اقلیمی که باعث خشکسالی و یا متأسفانه پدیده خشکی که با تدام چندین سال خشکسالی در این دشت همراه باشد بوجود می‌آید، حیات بسیاری از جانداران را در معرض نابودی قرار می‌دهد.

یکی از گونه‌های بسیار با ارزش پرنده دشت کاشان واقعه در شهرستان آران و بیدگل، هوبره است، شکارهای بی‌رویه، تله گزاریهای ناجوانمردانه این گونه با ارزش را از بین می‌برد.

به شدت این گونه در معرض خطر نابودی ست.
گونه گیاهی زرین گیاه، نیز رو به نابودیهست، در ارتفاعات شهرستان کاشان در سال‌های نچندان دور این گیاه را میشد در نقاط مرتفع و دور افتاده مشاهده کرد، کاهش نزولات جوی برف، ریشه کنی، زیاد کندن توسط طبیعت گردها، چوپانان و کوهنوردان باعث شد این گیاه از بین برود، البته تغییرات اقلیمی و گرم شدن زمین هم یکی دیگر از دلایل است.

گونه گیاهی آویشن کرمانی ویشنگ برزک نیز دارد دقیقا به سرنوشت زرین گیاه تبدیل می‌شود.

با کمک آموزش اهالی دشت میتوانیم جلوی شکار و تله گزاری هوبره را بگیریم، بخش خصوصی را حمایت کند دولت تا نسبت به کشت و اهلی کردن گونه‌های در معرض خطری همچون باریجه، زرین گیاه، آویشن برزک اقدام نماییم.

هرکجا دولت و مردم و بخش خصوصی باهم مشارکت کردن ند ما موفق می‌شود، اینرا تجربه ثابت کرده است. در این جا نیز هرسه ضلع این مثلت لازم است دست در دست هم دهیم تا از انقراض گونه‌های با ارزش جلوگیری کنیم.


از سال  ۱۹۹۲ یکی از بزرگترین نشست‌های کارشناسی جهان در برزیل شکل گرفت، این جماعت کارشناسی محیط زیست که در ریودوژانیرو دور هم جمع شدند، به مسائل زمین پرداختند، روز جهانی بیابان‌زدایی، روز جهانی تنوع زیستی و بسیاری از روزهای زیست محیطی جهانی در اسم نشست تعریف شد.

خوش‌بختانه برای افزایش آگاهی‌ها از مسائل مربوط به محیط زیست، و دستاوردهای آن، پیمان تنوع زیستی در سال ۷۵ خورشیدی در ایراننیز به رسميت شناخته شد.

حتما اطلاع دارید تکامل یک دوره بسیار بلند مدت میلیون‌ها و یا شاید میلیارد سال طول بکشد، یعنی یک هوبره‌ای که به راحتی طعمه میگزارند و شکار می‌کنند، ميليون‌ها سال طبیعت زحمت کشیده و آنرا ب صورت امروزه کامل کرده است، اگر به هر نحوی این گونه هم‌چون شیر ایرانی یا ببر ایرانی، یا یوز ایرانی دچار انقراض شود، یعنی این‌که دچار یک سفر بی بازگشت‌ شده ایم و اگر کل سرمایه و ثروت جهان را هزینه کنیم دیگر شیر و ببر ایرانی را نخواهيم توانست احیا کنیم، و البته اميدواريم یوزپلنگ ایرانی دچار سرنوشت دیگر گربه‌سانان بزرگ جثه ایرانی نشود، گویا کمتر از چهل قلاده دیگر از این عجوبه خلقت در ایران نیست، این یعنی از حالا شما منقرض شده فرض بفرمایید.

تنوع زیستی یعنی تنوع غذا، تنوع دارو، تنوع درمانها، تنوع آرامش، تنوع حیات، انسان به دست خود این امکانات خدادادی طبیعت را از بین می‌برد.

مثلاً، در همین چند روز قبل حمله دسته جمعی ملخها را در دشت کاشان شنیدید، این یعنی یک جای در طبیعت ما دخالت کرده‌ايم و گونه‌های شکارگر ملخ را از بین برده‌ایم و ملخها را برای حمله به مزارع، باغات و اراضی کشاورزی گستاخ کرده‌ايم، حالا باید چکار کرد، از این به بعد می‌رویم سراغ آفت کشها، سموم شیمیایی و ده‌ها راهکاری مخل طبیعت و سلامتی انسان.

افزایش یک گونه و از حالت تعادل خارج شدن یعنی تنوع زیستی یک جای بهم خورده و مورد دست خوش تغییرات ناآگاهانه ما شده است.

حفاظت از منابع بیولوژیکی، وظیفه همگانی ست، ما موظفیم برای نسل آینده، برای فرزندانمان از این منابع حفاظت کنیم، حفاظت از ژن‌ها، گونه‌های جانوری و گیاهی، بوم‌سازگان با نگاهی دقیق و کامل به توسعه پایدار و آمایش سرزمين وظیفه آحاد شهروندان دشت_کاشان ست.

طبیعت خاصیت خود تنظیمی عالی دارد، مثلا هرکجا در مراتع ییلاقی و یا قشلاقی که حاکمیت چرای مفرط در شهرستان حاکم است با اجرای قرق تنها چند سال، مثلأ کمتر از پنج سال، مرتع می‌تواند طبق خاصیت خودتنظیمی طبیعت، خود را بازیابی کند و احیا نماید، ولی هرکجا دخالت انسان زیاد شد، مداوم شد، تکرار شد، دیگر این خاصیت خودتنظیمی دیگر اثری ندارد و تنوع زیستی به شدت از بین می‌رود. از این‌جا به بعد انسان باید برود سراغ دخالت‌های جدید و پی در پی، سموم، آفت کش‌ها و ده‌ها دخالت دیگر که ارمغانی بجز سرطان و رشد بیماری‌های جدید و ناشناخته در پی نخواهد داشت.