ضعف مالی شهرداری‌ها در جذب منابع؛ یکی از عوامل عدم توسعه یافتگی شهر است.

اوراق منفعت یا صکوک منفعت؛ سند بهادار مالی است که بیانگر مالکیت مشاع دارندگان آن در منافع آتی دارایی در دوره ی مشخص می باشد. بیش از سه سال از تدوین دستورالعمل انتشار اوراق منفعت توسط سازمان بورس و اوراق بهادار می گذرد اما شهرداری ها تا کنون از این ابزار بهره ای نبرده اند و بلدیه ی دیروز شهرداری امروز، به سان دولت مرکزی دست در گریبان بحرانی خاموش به نام کسری بودجه یا کسری درآمد است.

دولت در قالب تبصره های قانون برنامه و بودجه سالیانه ی کل کشور، شرائط قانونی لازم برای انتشار انواع اوراق مالی شهرداری ها را تأمین نموده و سهم سال 1400 شهرداری ها در انتشار اوراق مالی اسلامی از کل بودجه در جزء ه تبصره پنج به مبلغ 90 هزار میلیارد ریال تعیین گردیده است.

شهرداری ها به دلیل ناکارآمدی سیستم مالی و درآمدی و تفکر سنتی، کارنامه ی موفقی در این حوزه کسب نکرده اند. بر اساس بررسی های به عمل آمده از 900 هزار میلیارد ریال اوراق فروخته شده از بدو پیدایش انواع اوراق مشارکت (از سال1373 لغایت 1399) سهم شهرداری ها 112 هزار میلیارد ریال معادل 13درصد کل اوراق منتشره در سه دهه ی گذشته می باشد. این حجم کم جذب منابع مالی درحالی رقم خورد که بیش از نیمی از منابع سالیانه شهرداری در کشورهای توسعه یافته از محل ابزارهای نوین مالی تأمین می گردد.

مراکز استان، کلانشهرها و شهرهای بزرگ با بهره گیری از کمک های دولتی و ظرفیت تراکم فروشی هزینه های شهر را تأمین می نمایند و تا حدودی ظهور و بروز بحران مالی را به تأخیر یا به نوع دیگری از بحران –بحران شهرسازی، زیست محیطی، ترافیکی و … ) تبدیل نموده‌اند که آثار مخبرش در دهه های آتی نمایان خواهد گردید. اما شهرهای کوچک به دلیل جریان پائین درآمدی در میدان اصلی بحران قرار دارند. در این شهرها علاوه بر اینکه از پروژه های توسعه محور اثری نیست، بحران مالی به بخش هزینه های جاری از قبیل حقوق معوق پرسنل، کاهش خدمات نگهداری و بهداشت شهری و گاهاً شاهد اخبار قطع انشعابات شهرداری ها به دلیل عدم پرداخت قبوض انرژی مصرفی تسری یافته است.

در این دوران کمبود منابع و نقدینگی، اوراق منفعت یکی از ابزارهای نوین مالی می باشد که به دلیل سهولت در انتشار، ابزاری مناسب و در دسترس برای شهرداری هاست تا بتوانند بخشی از منابع مالی تأمین و تجهیز دارایی های سرمایه ای و توسعه ای خود را تأمین نمایند.

اوراق منفعت برای پروژه هایی که دارای درآمد پایدار و مستمر می باشد قابل تعریف است. خطوط حمل و نقل عمومی، بناهای تفریحی و گردشگری، شهربازی و اماکن ورزشی، امکان فرهنگی-هنری، غرف استیجاری میادین و بازار روزها، پارکینگ های عمومی و طرح های پارک حاشیه ای، بوستا ن ها و پارک ها، واحدهای تجاری-اداری استیجاری، طرح های هوشمند کنترل ترافیک و … بخشی از این پروژه هاست که شوراهای اسلامی شهر و شهرداران توسه طلب، باید فرصت را غنیمت شمرده و با بهره گیری از تخصص کارشناسان مالی، از بروز و ظهور بحران مالی شهرداری‌ها در این نهاد مهم و اثربخش شهری، جلوگیری نمایند.

✍حمیدرضا_دهقانی؛ کارشناس اقتصاد شهری، سرمایه‌گذاری و توسعه پایدار