معرفی گیاهان دارویی مراتع شهرستان کاشان
گونه‌ی گیاهی دوم: گیاه دارویی «زرشک»
پایگاه خبری اهل کاشانم؛علی خالوئی_ «زرشک» با نام علمی (Berberis vulgaris) واز خانواده زرشک (Berberidaceae) است.
«زرشک» در ارتفاعات کوهستانی کاشان به صورت جسته و گریخته رؤیت می‌شود. یعنی کمتر دره‌ای‌ست که نشود پایه‌ای از آن‌را یافت، ولی متأسفانه با تراکم بسیار پائین، زرشک مراتع کاشان به جز موارد اندکی تک پایه و گاها اجتماعات کوچک چند پایه مثلا در سطحی به مساحت چند ده متر را تشکیل می‌دهند.
«زرشک» گونه‌ای‌ست درختچه‌ای و خاردار، خارها در صورت تماس با دست و بدن بسیار آزاردهنده‌ست و گویا در طبیعت گیاه وسیله‌ای‌ست برای جلوگیری از نشخوار و ابزاری تدافعی در برابر دست‌اندازی در کاشان، پراکندگی زرشک در آبراهه‌های کوهستانی بیشترست.
عنوان شد زرشک درختچه‌ای‌ست، درختچه‌ای به ارتفاع حداکثر سه متر، شاخه‌های جدید شیاردار، سبز، یا قهوه‌ای – قرمز؛ ولی شاخه‌های قدیمی: رنگی خاکستری کدر دارند.
«زرشک» خاردار‌ست، طول خارهای تا یک و نیم سانتی‌متر ست. خارها مهم‌ترین عامل استقرار گیاه ست.
«زرشک» یک گیاه دارویی‌ست، عموما میوه مصرف خوراکی و دارویی دارد.
میوه‌ها خواصی چون افزایش اشتها، محرک معده، مدر و جلوگیری از پیشرفت سرطان را سبب می‌شود.
برخی آن‌را ضد آلزایمر، ضد التهاب مفاصل، ضد میکروب، ضد تشنج و سرطان نیز می‌دانند.
برخی از کارشناسان اکراه دارند از معرفی گیاهان دارویی و هم‌چنین معرفی اندام‌های از گیاهان که ترکیبات مؤثره دارد؛ چون به محض معرفی یک گونه، و ارزش دارویی آن بهره‌برداری‌های غیراصولی، غیر مجاز و خارج از «توان تولید اکولوژیکی» مراتع شروع می‌شود.
هم‌چنین کارشناسان معتقدند، تا آن‌جا بهره‌برداری از گیاهان داروئی خودرو مراتع، جنگل‌ها و بیابان‌ها، مشروعیت دارد که به زنده‌مانی گیاه صدمه نرسد.
بالخصوص ریشه گیاهان، خطوط قرمز بهره‌برداری و برداشت‌های بی‌رویه محسوب می‌شوند؛ چون ریشه یکی از اندام بسیار صدمه پذیر گیاه است و در صورت از بین رفتن، مرگ گیاه حتمی‌ست.
مخصوصاً گیاهانی همچون «شیرین‌بیان» و گونه‌های که «ریزوم» آن‌ها برداشت می‌شوند، جزو این دسته‌اند، و بالطبع، حیات این دسته از گیاهان خیلی بیشتر و سریع‌تر روبه اضمحلال و نابودی‌ست.
و بهتر آن‌ست گونه‌های گیاهی که همچون «زرشک» و یا «ریواس» دارای بذر هستند و از اندام رویشی آن‌ها استفاده می‌شود، مقداری یا تعدادی از بذور جهت تکثیر گیاه و فست زادآوری در عرصه ریزش داشته باشد.
در اواخر تابستان میوه زرشک‌های مراتع ییلاقی می‌رسند، گونه‌ی زرشک مراتع بصورت وحشی هستند، یعنی دانه‌دارست، روستائیان کاشان آن‌ها را بعنوان مصرف خوراکی و شربت برداشت می‌کنند، لازم است موقع چیدن دقت لازم را انجام دهند تا از صدمه به درختچه پرهیز شود.
ذکر شد «زرشک وحشی کاشان» درختچه‌ای‌ست خار، این باعث سختی در برداشت میوه‌ها می‌شود. متأسفانه «سرشاخه‌بری» و «حذف شدید شاخه‌های بارده‌ی» توسط روستاییان، به پایه‌های این گیاه صدمات جبران ناپذیری می‌زند.
به دلیل آنکه این گونه‌ی درختچه‌ای، گونه‌ی نسبتاً «مقاوم به خشکسالی و کم‌آبی» مراتع ییلاقی کاشان است شایسته است از صدمات فیزیکی خاصه «شاخه‌بُری» آن بشدت پرهیز شود. چون یکی از گونه‌های که سرسبزی کوه‌های کاشان را به نمایش می‌گذارد در کنار گونه‌های همچون بادام کوهی، انجیر و پسته کوهی، همین زرشک وحشی‌ست.