عبدالمجید رفیعی برزکی* – هر کدام تیشه دست گرفته به ریشه شورا می‌زنیم. یکی شورا را شورای پیرمردها خطاب کرده و در وصف آن قلم‌فرسایی کرده است. دیگری آن را دم‌دمی مزاج لقب داده و از چرخش لحظه‌ به لحظه‌ی آن انتقاد می‌کند. یکی؛ اعضای شورا را ریاست طلب خطاب کرده که برای رسیدن به میز و صندلی خود را به آب و آتش می‌زند. دیگری می‌گوید تخصص لازم برای کار شورایی ندارند. یکی می‌گوید عضو شورا نباید توهین کند و هشتگ «توهین را متوقف کنیم» راه می‌اندازد. دیگری می‌گوید باید اعضای شورا سعه‌ی صدر داشته باشند. محترمانه با مردم و خبرنگاران صحبت کنند. عضو شورا نباید صدایش را به روی کسی بلند کند. باید منعطف باشد. دیگری می‌گوید این‌ها باهم زد و بند کرده‌اند که فلانی رئیس بشود آن یکی رئیس نشود. یکی دیگر در یادداشت و سرمقاله‌ از همسایه معتادش نام برده و مرام وی را بهتر از عملکرد یکی از اعضا شورا می‌داند و دیگری خاطره‌ای از پدر یکی از اعضا شورا ذکر کرده و اعتراض می‌کند چرا پسر مانند پدر نشده است. گویی همه عزم خود را جزم کرده تا بگوییم شورا بد است، خوب نیست و بی‌خاصیت است.

غافل از آن که شورا با همه‌ی این جزئیات و اوصاف ترکیبی از وجود خیلی از ماهاست. وجودی که هر روز نفس کشیده، صبح را به شب رسانده و با آن زندگی می‌کنیم. آب پیدا نکرده‌ایم ولی شناگر خوبی هستیم. تعارف نداریم. مگر نه این است همین دوستانی که از همدلی و هم‌پیمانی صحبت می‌کنند برای انتخاب شورا پایشان را توی یک کفش کردند که الا و بلا شهردار از گزینه‌ی ما باشد. مگر نه این است که برگ استعفای یکی از اعضا را دست گرفته و دیگر هم‌پیمانان را از گروه مقابل ترسانده تا حرف خودشان را به کرسی بنشانند. این چیزها روش دموکراتیک است؟ این کارها، کار گروهی است؟ این‌ها در مرام و مسیر همدلی و هم‌پیمانی است؟ اصلاً چرا این را می‌گویید. سر و کله‌ی هم‌پیمانی از کجا پیدا شد؟ مگر نه این است سال‌ها گروه و اعضای موسوم به اصلاح‌طلب کاشان در مقابل گروه موسوم به پشت‌مشهد صف‌آرایی کرده و رو در روی هم ایستادند. پس چه شد اصول خود را فرو گذاشته و با تیم مقابل روی هم ریخته و پیمان اخوت بستند؟! خوب اینها چرخش نیست؟ اینها فروگذاشتن اصول به روش اصلاح‌طلبی نیست؟

از همه‌ی اینها گذشته مگر اعضایی که به قول ایشان چرخش دارند امروز معلوم شده که بر مواضع خود ثابت نیستند؟ مگر گروه موسوم به اصلاح‌طلب با اطلاع از همین مواضع و چرخش‌ها در کنار هم گرد نیامده و برای شرکت در انتخابات شورا قول و قرار نگذاشتند و هم‌قسم شدند؟ آن موقع به این چیزها فکر نکردند؟ چیز دیگری است. آن روزها افراد در خط و ربط شما قرار گرفته بودند ولی الان چون موافق میل شما نیستند باید آسمان و ریسمان کرد!؟

بیایید همه‌ی این حرف‌ها را فرو گذاشته و از زاویه‌ای دیگر به موضوع نگاه کنیم. اگر همین امروز انتخابات شورای اسلامی شهر کاشان برگزار شود و اعضای شورای فعلی با همین ترکیب شرکت کنند، باز رأی می‌آورند. با همه‌ی این حرف و حدیث‌ها که مطرح شده و روز به روز شدت گرفته است. با همه‌ی این پیام‌هایی که زیر پست‌های اینستاگرامی و تلگرامی رد و بدل شده و خیلی‌ها را به شک انداخته است. شک نکنید. رأی می‌آورند. پیام‌های شبکه‌های مجازی بیان کننده میانگین نظر توده‌ی مردم نیست. سابقه و تجربه شوراها در طول پنج دوره نشان داده نظر عامه مردم چیز دیگر است. این را ثابت کرده‌اند و کاملاً طبیعی است.

به خاطر این که اعضای شورا با همین اخلاق و روش و منش بخش غالب هویت اجتماعی جامعه ماست. هویتی که از من و شما ریشه گرفته است و در اعضای شورا متبلور شده است. بنابراین ما با یک شخص حقیقی سر و کار نداریم که هرچه بیدرنگ به ذهنمان رسید نوشته، گفته و نشر دهیم. با نماینده بخش عظیمی از مردم سر و کار داریم که در جایگاه کاملاً قانونی و با ساز و کار مشخص و بر اساس رأی مردم استوار شده است.

احترام به شورا فارغ از هر اخلاق و روش و منش، احترام به بخش عظیمی از مردم شهر است که به نمایندگان خود رأی داده‌اند. احترام به وجود خودمان است. البته شاید این پرسش مطرح شود راه رسیدن به قوام و قوت شورا چیست؟

نخست یادمان باشد شورا همان انجمن شهر است. به عبارت دیگر شورا علی‌القاعده از معتمدین و ریش‌سفیدان شهر انتخاب شده و محقق می‌گردد. این دقیقاً مغایر با چیزی است که سن بالای برخی اعضا مغایر با فلسفه‌ی شورایی می‌پندارد. افزون بر این هیچ جای شرح وظایف و تشکیلات شوراها فرایند و سازوکار مشخص برای اقدامات کارشناسی در نظر گرفته نشده است. حتی کمیسیون‌هایی که برای شورا در نظر گرفته شده است برای آن یک خط گردش کار کارشناسی پیش‌بینی نشده است. برای همین است که بسیاری از همین کمیسیون‌ها در اکثر شوراهای اسلامی شهر و روستا در سراسر کشور حتی تشکیل جلسه هم نمی‌دهد و در حد اسم و رسم است.

شورا یا همان انجمن شهر همان‌گونه که از اسم آن پیدا است یک کمیته یا کمیسیون تخصصی و کارشناسی نیست که انتظار داشته باشیم روش‌ها، حرف‌ها و کارها بر همین مدار جاری گردد. این‌قدر کمیته‌های و کمیسیون‌های کارشناسی برای امور شهر است که جایی برای شورای اسلامی شهر نمی‌ماند. بر اساس همین فلسفه؛ اعضای آن از افرادی انتخاب می‌شوند که بیشتر با بطن جامعه و مردم سر و کار دارند. به همین خاطر می‌بینید که یک فرد هیئتی پای ثابت شورای اسلامی شهر است. یک دکتر که درِ مطبش به روی مردم باز است عضو شورا می‌شود. اگر دکتر انتخاب شده است نه به خاطر تخصص است، بلکه به خاطر نحوه‌ی ارتباط وی با بدنه‌ی جامعه است. مهندسی که سال‌های متمادی با عنوان «شهردار» کار اجرایی کرده است انتخاب می‌شود. ایشان هم بر پایه‌ی همین استدلال انتخاب شده است. اضافه بر همه‌ی این‌ها کسی که متمایل به جریان خاصی سیاسی یا مذهبی از این دست یا آن دست باشند به عنوان عضو شورا انتخاب شده و رأی می‌آورد.

بنابراین باید بپذیریم که شورای اسلامی شهر انجمن هم‌اندیشی نمایندگان توده‌ی مردم هستند که انتخاب شده‌اند و شورای اسلامی شهر تشکیل شده است نه یک کمیته یا کارگروه تخصصی که قرار است طرح‌ها و برنامه‌های شهری را حلاجی کند. به تبع آن اعضای شورا که از لایه‌های مختلف مردم انتخاب شده‌اند از درخواست‌ها و نیازهای شهر خبر داشته و قرار است آن را به دستگاههای اجرایی منتقل می‌کنند و اقدامات انجام شده را به مردم منتقل نمایند. کاملاً خاکی و خودمانی. بنابراین شایسته است انتظار ما از شورای شهر متناسب با ساختار و سازوکار شورای اسلامی شهر بوده و بر آن اساس قضاوت کنیم.

از طرف دیگر لایحه‌هایی که به صحن شورا می‌آید شایسته است به گونه‌ای باشد که نظر همین اعضا شورا را تأمین کرده و در راستای نیازهای مردم باشد. از قوت کارشناسی برخوردار باشد و از سوی دیگر قابل فهم برای نمایندگان جامعه یا توده مردم باشد. این هم از هنر شهردار است. کسی که در رأس شهرداری قرار گرفته و نقطه ثقل و اتکاء شورا و شهرداری است. به همین خاطر است که با نگاهی گذار به شوراهای اسلامی شهر سراسر کشور درمی‌‌یابیم که شورای موفق در گروِ شهردار همه‌جانبه نگر، مردم‌دار و دوراندیش است.

بنابراین یک رأس مهم قوت و قدرت شورا در نحوه‌ی برخورد و تعامل شهردار با شورای اسلامی شهر است. شهردار می‌تواند پس از این که انتخاب شد و از شورای اسلامی شهر رأی اعتماد گرفت راه خود را از شورا جدا کرده و دائم خط و نشان قانونی برای شورای اسلامی شهر بکشد یا این که با همین اعضایی که نمایندگان توده‌ی مردم هستند از درِ مردم‌داری، تعامل و دوستی وارد شده و برای هم‌افزایی و ارتقای آن بکوشد. نقاط اشتراک را پررنگ کرده و برای موارد اختلافی اصرار نورزد. البته در بعضی شهرها – کاشان منظور نیست- شهردار سیاست تفرقه‌ انداز حکومت کن را در پیش گرفته و ترجیح می‌دهد تا اعضای شورا را به جان هم انداخته تا در سایه آن چند روز بیشتر کلیددار شهر باشد.

سوی دیگر ماجرا نحوه‌ی برخورد اهالی رسانه و همکاران محترم با اعضا و جایگاه شورای اسلامی شهر و روستا است و یادداشت‌ها و نقدهایی که در این خصوص نوشته می‌شود. صحبت و گفت‌وگو در این خصوص مجال دیگری می‌طلبد که انشاءالله به کمک دوستان و همکاران به آن خواهیم پرداخت ولی فراموش نکنیم مچ‌گیری و قرار دادن یک عضو شورای اسلامی شهر در شرایطی که نتیجه‌ی آن از پیش معلوم است چه فایده‌ای برای مردم، شورا و جامعه‌ی پیرامونی در پی خواهد داشت؟ شورایی که اعضای آن نمایندگان انتخابی مردم هستند. شورای که پارلمان شهری و قدمی در راستای مردم‌سالاری است. شورایی که تبلور وجود تک‌تک ماست؛ چیزی جز آن است که در صورت خود چنگ انداخته‌ایم؟

* عضو سابق شورای اسلامی برزک – نائب رئیس سابق شورای اسلامی شهرستان کاشان
** مولف کتاب هنر شورایی