مرتعداران کاشانی را دریابید، «جو» می‌خواهند
مراتع‌مان در ایران به سه شکل است، اما در کاشان با عنایت به اقلیم و تیپ کوهستان و پوشش گیاهی و دشت دو نوع.
«مراتع ییلاق» و «مراتع قشلاق»، «میابند» را که از نوع سوم‌ست اینجا نداریم.
«ییلاق» چهار ماه بهار و تابستان و
«قشلاق» چهار ماه پاییز و زمستان مورد «بهره‌برداری» و «چرای گله» مرتعداران قرار می‌گیرد.
چهار ماه هم، مرتع استراحت باید بکند. دو ماه ابتدای نیمه اول و دوماه ابتدای نیمه دوم سال.
حدود ۲۰۰۰ مرتعدار و یک‌صد تا یک‌صد و ده هزار دام مجاز، مراتع شهرستان کاشان،
هر روز چه خشکسالی باشد، چه نباشد،
چه تعطیل باشد، چه نباشد،
چه عزا باشد چه نباشد، «چرانیده» می‌شود.
روی کاغذ، هر دام در مراتع روزانه ۱.۷ کیلوگرم علوفه خشک، مصرف می‌کند.
اواخر فصل «بهره‌برداری مراتع قشلاقی» ، سال گذشته که مرتعداران، قشلاق را ترک می‌کردند، مرتع، در اثر خشکسالی به بدترین حالت ممکن افتاده بود.
چیزی برای تعلیف نبود.
مرتعداران دلخوش ییلاق بودند،
یکم خرداد، در ییلاق حاضر شدند،
آه از نهادشان بر می‌آید.
ییلاق بدتر از قشلاق،
قشلاق بدتر از ییلاق
نه آب بود و نه علوفه‌ی
ماجرا به اینجا تمام نمی‌شود،
یک ماه نمانده در ییلاق، متوجه می‌شوند، ییلاق فاقد علوفه‌ی لازم‌ست.
راهکار چیست؟
باید تغذیه کمکی داد،
باید بدون هیچ عذری.
در خطوط پیشه‌رو، بیشتر توضیح می‌دهم.
به قول پیرمرد مرتعدار کاشانی، در پنجاه سال گذشته، این خشکسالی در «دشت کاشان» ، بی‌سابقه بوده است.
موقع کوچ از قشلاق به ییلاق،
دل خوش بودیم و بودند که در ییلاق بارندگی بوده، که نبوده
امیدوارم بودیم و بودند علوفه خواهد بود، که نبود.
نبود که نبود.
حالا، با نزدیک شدن به اتمام فصل چرای «مراتع ییلاقی» باید ییلاق را ترک کنند،
بروند «قشلاق»
چه قشلاقی؟
قشلاقی، که اسفند ماه سال گذشته، از آنجا فرار کردند، به اینجا
از قشلاق به ییلاق
بدلیل نبودن علوفه،
فرار کردند.
حالا دوباره باید فرار کنند،
از ییلاق به قشلاق
دور تسلسل باطل و بیهوده، بدون علوفه.
حالا شوربختانه مرتعداران مانده‌اند
و مراتع بی‌علوفه،
کارشناسان معتقدند: از هر پایه یک گیاه مرتعی، باید برای زنده‌مانی و تکثیر، هفتاد درصد پیکره‌اش،
برای خودش باقی بماند.
ولی چیزی که الان می‌توان دید،
بیش از هفتاد درصد از یک پایه، متأسفانه، تعلیف شده است.
امسال متأسفانه گونه‌های گیاهی «خانواده گندمیان» که دانشگاهیان به آن‌ها می‌گویند: «گراس»، به کمترین میزان ممکن سبز شده‌اند.
گفتنش ضروری می‌نماید، بخش اعظم تولید علوفه مراتع، از این خانواده است،
«گندمیان» و «یک‌ساله‌های علفی».
«گونه‌های جو» و «گندم» گونه‌های اهلی شده این خانواده‌ست.
از اینجا به بعد، دردش می‌ماند، برای «متولیان احيای مراتع، جنگل‌ها و بیابان‌ها»،
سازمان جنگل‌ها.
احیاهای که سایه سنگین «خشکسالی» بر سرشان است.
«بی‌بارانی»
شاید که خیر! قطعأ اطلاع ندارید، در سال گذشته، یکهزار و پانصد هکتار از مراتع شهرستان را، منابع طبیعی کاشان، با گونه‌ی جنگلی «بادام کوهی» بذرکاری، کرد.
آخرش بکجا سرانجامید؟
«ده درصد سبزینگی»، میانگین موفقیت بود.
متأسفانه فاجعه‌ست!
خشکسالی‌های اخیر اجازه نمی‌دهد، فعالیت‌های احیایی مؤفق شود.
لذا در پی آن، فعالیت ریزگردها افزایش می‌یابد.
طوفان‌های گردوغبار افزایش می‌یابد.
«آستانه فرسایش بادی» به کمترین میزان خود، کاهش می‌یابد.
به قول استخوان ترکانده‌های منابع طبیعی، «فوت کنی، خاک بلند می‌شود»،
ریزگرد می‌شود،
طوفان خاک و شن می‌شود.
مصداق بارز آن، روزهای ۲۰ و ۲۴ اردی‌بهشت سار جاری‌ست، هواشناسی کاشان ادعا می‌کند، در دهه‌های منتهی به ۱۴۰۰، بی‌سابقه بوده است.
آمارهای رخداد خشکسالی، بالا می‌رود
آمارهای طوفان‌های شن، بالا می‌رود
آمارهای سیل‌ها، بالا می‌رود.
راه درمان چیست؟
به مرتعداران کمک کنيم،
سایه مرتعداران را از مراتع،
کم کنیم فقط همین.
به قول «سازمان جنگلی‌ها» ، کمک کنیم «تغییر معیشت» بدهند.
هرچقدر می‌توانیم «برنامه‌های تغذیه کمکی» برایشان فراهم کنیم،
هر دام (بز و گوسفند) مرتعدار، همچون «موریانه» می‌تواند «توسعه پایدار» یک دشت را متزلزل کند و به مخاطره بیاندازد.
«دشت کاشان» مستثنی نیست
«دشت کاشان» را دریابید، تا «تمدن سیلک» باقی بماند.
مرتعداران می‌توانند از عوامل اصلی «تخریب سرزمین» باشند،
اگر دیده نشوند.
ایشان را ببینیم
برایشان شرایط «مرتعداری» را تسهیل کنیم.
«زمان استراحت مرتع»ست،
زمانی نیست که مراتع‌مان حتی با «حداقل دام» تعلیف شوند،
«چرانیده » شوند.
«چرای مراتع» باید تعطیل شود.
مرتعداران «جو» می‌خواهند.
اگر اینجا هزینه نکنید،
فردا، ده‌ها برابرش را باید صرف هزینه‌های احیای «مراتع» ، «جنگل‌ها» و «بیابان‌ها» کنید.
پروژه‌های که به دلیل خشکسالی و بی‌بارانی از الان بر پیشانی‌شان،
نوشته «پروژه‌های ناموفق»
از الان «حیف و میل بیت‌المال» خواهد بود،
البته اگر باران نبارد.
البته اگر رحمت حضرت دوست شامل‌مان نشود.
«مرتعداران را دریابید»
«جو» می‌خواهند
«خوراک کمکی دام» می‌خواهند،
برای بقای خودمان هم که شده کمک‌شان کنيم.
✍علی خالوئی، کارشناس ارشد منابع طبیعی