تخریب و تغییر کاربری ده هزار هکتار باغ در کاشان
تغییرات اقلیمی یا تغییرات آب و هوایی، به آن دسته از دستکاری‌ها و تغییرات ناشی از فعالیت انسان گفته می‌شود که عامل «گرم شدن کره زمین» است به عبارت دیگر هرگونه تغییر در وضعیت نرمال و میانگین آب و هوایی یک منطقه که در طول زمان رخ بدهد را تغییرات آب و هوایی می‌نمایند.
یکی از عوامل مهم و مؤثر انسانی در سرعت گرفتن تغییر اقلیم، فعالیت‌های انسان محور می‌باشد که با دستکاری در چرخه‌های طبیعی، محیط زیست را دست خوش تغییر می‌نمایند.
یکی از چالشی‌ترین موضوعات روز دنیا، افزایش سطح Co2 است. اصلی‌ترین و مهمترین منابع تولید این گاز، ابرکارخانجات و مگاپروژه‌های با احتراق سوخت‌های فسیلی است.
از دیگر عوامل اثرگذار در افزایش سطح گاز کربن‌دی‌اکسید، تغییر در کاربری زمین، تخریب جنگل‌ها و باغات و استهلاک ازن است.
اتحادیه‌ی اروپا برای مبارزه با تغییرات اقلیمی، راهکار ایجاد جنگل را مطرح کرده است و چین قصد دارد که مساحتی در حدود چهار برابر اندازه‌ی کشور انگلستان را درخت بکارد.
بر اساس پژوهش صورت پذیرفته توسط (صادقی، محمدعلی، رساله دکتری دانشگاه بهشتی) از سال 1363 لغایت 1396 کاربری‌های انسان ساخت در بخش مرکزی کاشان با رشد 822 درصدی از 851 هکتار به 6995 هکتار رسیده است. همچنین باغات کاشان با ضریب رشد منفی 1770 درصدی از 11042 هکتار رقم 621 هکتار رسیده است. علاوه بر این، در طول این سی سال 5885 هکتار به شوره‌زارهای کاشان نیز افزوده شده است.
این در حالی است که نظارت و مدیریت فضای سبز در خارج از محدوده‌ی قانونی شهرها و شهركها بر عهده‌ی وزارت جهاد کشاورزی بوده است. در این راستا طبق قانون موسوم به قانون حفظ كاربری اراضی زراعی و باغها هر گونه تغییر کاربری (جز در موارد ضروری) ممنوع بوده است.
همچنین بر اساس قانون، تدوین ضوابط و مقررات تبدیل و تغییر کاربری، افزار و تقسیم و تفکیک باغات و اراضی کشاورزی در شهرها بر عهده‌ی وزارت راه و شهرسازی بوده و طبق قانون موسوم به قانون زمین شهری به ویژه ماده‌ی 14 و دستورالعمل آن، حداکثر تغییر کاربری مجاز برای مالکین باغات در محدوده و حریم شهرها، 15 تا 20 درصد بوده است. از دیگر وظائف شورای عالی معماری و شهرسازی و کمیسیون موسوم به کمیسیون ماده پنج، نظارت و تصویب طرح‌های جامع، هادی و طرح تفصیلی از دیگر وظائف این وزارتخانه است.
شوراهای شهر و روستا نیز وظیفه‌ی نظارت بر نحوه اجرای طرح‌های هادی و جامع شهرها را بر عهده داشته اند و اجرای طرح‌های هادی و جامع نیز بر عهده‌ی شهرداران و دهیاران بوده است.
بر اساس تصاویر ماهواره‌ایی از تغییرات بخش مرکزی کاشان، مساحت باغات در سال 1400 به کمتر از 5 درصد سطح اشغال در سال 1363 رسیده در حالیکه طبق قوانین، حداکثر تغییر مجاز کاربری 20 درصد بوده است.
بدیهی است مشابه این رویداد در شهرهای همجوار از جمله قمصر، نیاسر، برزک و سایر روستاهای کوهستانی همجوار با کاشان رخداده است، لیکن با وجود تخریب 95 درصدی فضای سبز و باغات در طول نزدیک به 35 سال گذشته، همچنان پدیده‌ی تخریب و خشکاندن باغ و ویلاسازی پرسرعت و با شتاب بالا در دست اجراست.
بر اساس قانون؛ وظائف اجرایی، مدیریتی و نظارتی در این حوزه بر عهده‌ی نمایندگان مجلس شورای اسلامی به ویژه اعضاء کمیسیون کشاورزی، آب و منابع، اعضاء کمیسیون تبصره یک ماده‌ی یک قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها، رئیس سازمان جهاد کشاورزی، مدیر امور اراضی، رئیس سازمان مسکن و شهرسازی، مدیرکل حفاظت محیط زیست، استاندار، فرماندار، معاونت‌های عمرانی و برنامه‌ریزی و اعضاء شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان اصفهان، اعضاء شورای شهر و روستا، شهرداران و دهیاران و شرکت‌های مشاور طرح‌های جامع و تفصیلی است.
با توجه به تخریب 95 درصدی باغات کاشان در طول بیش از سه دهه‌ی گذشته، مسئول این فاجعه‌ی ملی کیست؟
✍حمیدرضا دهقانی کارشناس اقتصاد شهری، سرمایه‌گذاری و توسعه پایدار